Hoe werkt waterstof en wat is de visie?

Waterstofgas (H2) komt vrij bij het splitsen van water of het ontleden van koolwaterstoffen zoals methaan. Waterstof zelf is dus geen energiebron, maar een energiedrager; je kunt er energie uit halen. Dit kan bijvoorbeeld door elektrolyse, waarbij water gesplitst wordt in zuurstof en waterstofgas, door middel van (groene) elektriciteit. In dit filmpje van Remeha vind je een goede uitleg van de werking van waterstofgas.

Waterstof kan aardgas vervangen voor de verwarming van bestaande bouw. Een groot voordeel is dat het bestaande aardgasnetwerk met beperkte aanpassingen geschikt gemaakt kan worden voor de distributie van waterstof.

Ook kunnen bestaande gasplatformen ingezet worden voor de productie van groene waterstof op zee. De stroom om het zeewater om te zetten in waterstof is daarbij afkomstig uit windparken op zee.

De status van waterstof in Nederland en het NZKG

De afgelopen jaren zijn er diverse initiatieven gestart op het gebied van waterstof, zowel op land als op zee.

  • Het eerste pilotproject voor de productie van groene waterstof op een bestaand gasplatform is al gestart in 2018. Het PosHYdon project op het Q13a platform is ’s werelds eerste groene offshore waterstofpilot project. Het is een samenwerking tussen Nexstep en TNO en nauwe samenwerking met de industrie, waaronder een aantal AYOP-leden. In mei van 2024 is er een onshore test is gedaan in Alkmaar t.b.v. het PosHYdon project. Op de website van PosHYdon zijn goede video’s te vinden over dit project.
  • Er wordt hard gewerkt aan een landelijk waterstofnetwerk. Dit netwerk verbindt industriële clusters met elkaar, met waterstofopslag- en importlocaties en met het buitenland. Hynetwork (100% dochter van Gasunie) is door het Rijk aangewezen om de infrastructuur te ontwikkelen en beheren. Het uitgangspunt is om bestaande gasleidingen om te bouwen tot waterstofleidingen. Waar hergebruik niet mogelijk is, worden nieuwe leidingen aangelegd. Het netwerk zou in 2030 klaar moeten zijn.
  • Ook in het Noordzeekanaalgebied (NZKG) worden leidingen aangelegd. Volgens de huidige planning van Hynetwork zal dit netwerk vanaf eind 2027 operationeel zijn. Het hogedruk waterstofnetwerk NZKG wordt in de toekomst mogelijk ook verbonden met een nog te ontwikkelen lokaal lage druk waterstofnet (H2avennet) in het Amsterdamse havengebied en met Zaanstad (ZaannetH2). Beide infrastructuren zijn nauw met elkaar verbonden.
  • In de haven van Amsterdam gebeurt ook een hoop rondom waterstof. Zo zijn verschillende Amsterdamse terminals bezig met het voorbereiden van grootschalige import van waterstof via schepen. Ook worden in het NZKG de plannen voor een elektrolyser van 100MW en zelfs 500MW steeds concreter.
  • H2opZee is een demonstratieproject gericht op de bouw van 300-500 MW elektrolyser ver op de Noordzee, voor de productie van groene waterstof met offshore wind. Deze waterstof zal vervolgens door een (bestaande) pijpleiding naar land worden getransporteerd. De pijpleiding kent een capaciteit van 10-12 GW en is daarmee al geschikt voor de verdere uitrol van groene waterstofproductie naar gigawattschaal op de Noordzee. Dit project is een initiatief van TKI Offshore Energy, in samenwerking met Neptune Energy en RWE.
  • Noord-Holland heeft dankzij alle ontwikkelingen sinds 2023 een Hydrogen Valley-status. Dit is een Europese toekenning voor regio’s die zich op een onderscheidende manier inzetten voor het ontwikkelen van een energiesysteem op basis van duurzame waterstof.

De rol van AYOP in de waterstoftransitie

De rol van AYOP op het gebied van waterstof is voornamelijk het delen van informatie en kennis met onze leden. Zo zijn wij en een aantal leden nauw betrokken bij GroenvermogenNL, de innovatiemoter van de groene waterstof economie. Binnen TKI Topsector Energie zijn twee TKI’s bezig met waterstof; TKI Offshore Energy & TKI Nieuw Gas. Wij houden onze leden op de hoogte van kansen en informatie hierover.

Daarnaast ondersteunen we onze leden bij het opzetten van initiatieven en kunnen we zorgen voor de juiste connecties voor bijvoorbeeld een consortium. Ook binnen de Noordzee Learning Community dragen we bij aan kennisdeling. Wil je hier meer over weten of ben je benieuwd welke initiatieven er binnen ons netwerk bestaan? Neem dan contact op met Richard Engelkes.

Bronnen, publicaties en links