11/02/25

Het Noordzeekanaalgebied: de hub voor decommissioning van windparken? AYOP denkt van wel.

De afgelopen jaren zijn er heel wat windturbines gebouwd op de Noordzee. De levensduur van een aantal offshore windparken loopt op zijn eind. Dat betekent dat de windmolens ontmanteld moeten worden. Het Noordzeekanaalgebied is bij uitstek de regio om dit voor elkaar te krijgen. En niet alleen offshore windparken kunnen worden verwerkt in het Noordzeekanaalgebied. De regio is ook klaar voor ontmanteling van onshore en nearshore windparken. Binnen de regio en binnen het AYOP-netwerk hebben we de kennis, de juiste voorzieningen en ervaring in huis.

Waarom het Noordzeekanaalgebied?

Naast dat er in de regio bedrijven zijn die de afbouw voor hun rekening kunnen nemen, is er ruimte én logistiek om de assets te verwerken. De haven van Amsterdam is een bulkhaven waar je veel grote projecten kwijt kunt. Via de sluizen van IJmuiden kan al het materiaal hiernaartoe vervoerd worden. Maar ook materiaal van onshore en nearshore windparken kan via het water naar de Amsterdamse haven vervoerd worden. Door over het water te vervoeren zijn er minder transportbewegingen nodig dan als je over land transporteert, is er minder overlast en zijn de kosten lager.

De bouw van Windplanblauw op het IJsselmeer is bijvoorbeeld door TMA Logistics in de Amsterdamse haven gefaciliteerd. In de Amerikahaven werden 227 torendelen en 111 bladen voor het park op- en overgeslagen. Voor het ontmantelen van windparken kan TMA eenzelfde rol vervullen. Dit bewezen ze onlangs bij de decommissioning van windpark Eemmeerdijk van Vattenfall. De materialen werden vervolgens verwerkt door metaalrecycler EMR.

Tekst gaat verder onder de foto.

bron: TMA Logistics

Status van decommissoning offshore windparken

Binnen een aantal jaar moeten Prinses Amalia Windpark en Offshore Windpark Egmond aan Zee (OWEZ) ontmanteld worden. Echter is er wereldwijd nog weinig tot geen ervaring met het ontmantelen van offshore windparken. In feite draait dit op hetzelfde principe van ‘reverse installation’ (omgekeerde installatie) dat gebruikt wordt bij onshore windparken. Maar voor een concreet plan van aanpak is meer onderzoek en innovatie nodig. Hierover voert AYOP onder andere gesprekken met ECHT en TKI Offshore Energy.

Offshore decommissioning: opties en afwegingen

Bij ontmanteling van offshore windturbines geldt momenteel een volledige opruimplicht. Al het materiaal dat ooit is toegevoegd boven en onder de zeebodem, inclusief kabel-infrastructuur, moet volledig worden verwijderd en waar mogelijk gerecycled of hergebruikt. Maar is dit wel de beste optie? Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Rijkswaterstaat zijn daarover nu in gesprek met ontwikkelaars en andere stakeholders. Hieronder noemen we een aantal belangen en afwegingen:

Impact op de natuur: Bij het compleet verwijderen van de turbines gaan nieuwe natuur en ecosystemen die mogelijk zijn ontstaan op en rond de windparken verloren. Bij gedeeltelijke ontmanteling blijft de fundering behouden of wordt de mast onder het water afgezaagd. Dit zorgt voorbehoud van nieuwe natuur en ecosystemen. Dit vormt een belangrijke keuze tussen het hergebruik van waardevolle grondstoffen uit de turbine of voor biodiversiteit.
Mogelijke wijzigingen kavelbesluit: Een andere overweging zijn potentieel veranderende bestemmingen voor de ruimte in de Noordzee in de toekomst. Verandert een bestemming naar bijvoorbeeld zandwinning of visserij? Dan is het nodig is dat al het materiaal verwijderd wordt.
Alternatieve bestemming kabel-infra: Als de bestemming ‘windenergiegebied’ blijft, zijn er ook aanpassingen nodig. Oude infrastructuur is vaak niet geschikt voor de nieuwe generatie turbines. Een alternatief kan zijn om de bestaande infrastructuur in te zetten voor andere energie-opwekkers, zoals golfenergie, waar AYOP-lid Symphony Wave Power zich op richt.

BRON: Natuur & Milieu

De opties voor verwerking van windturbines

Wanneer windparken geheel of gedeeltelijk verwijderd worden, komt er heel veel materiaal terug. Voor het verwerken hiervan zijn verschillende opties. Een aantal voorbeelden:

Optie 1: Recyclen – Dit is de meest voor de hand liggende optie. Alle onderdelen van de windturbine gaan naar diverse verwerkers. Ze worden verwerkt tot grondstoffen die weer in nieuwe waardeketens gestopt kunnen worden. Eerdergenoemde bedrijven in het NZKG hebben deze optie al werking gesteld.
Optie 2: Repurpose – Onderdelen van windturbines, zoals de rotorbladen, kunnen een nieuw doel krijgen. Verschillende designstudio’s werkten bijvoorbeeld samen met Vattenfall om de nacelle om te bouwen naar een tiny house in het kader van de Dutch Design Week. Eén van deze studio’s, Blade-Made, maakt ook straatmeubilair en speeltoestellen van oude bladen. Zo krijgen de onderdelen een nieuwe bestemming.
Optie 3: Refurbish – (Onderdelen van) windturbines kunnen een tweede leven krijgen in het buitenland. Partijen als Iver en Business in Wind zijn hier mee bezig. We kopen windturbines op, upgraden ze naar de huidige standaarden en geven ze op deze manier een tweede leven.
Optie 4: Lifetime extension – Deze optie staat nog in de kinderschoenen. Het principe is als volgt. Als een windpark op zee voorbij de levensduur is, worden de nacelle en bladen naar land gebracht. De monopile, mast en infrastructuur hebben vaak een langere levensduur, dus kunnen blijven staan. De bladen worden idealiter opgeknapt (zie optie 3), maar als ze niet meer voldoen krijgen ze een nieuwe bestemming (optie 2) of worden ze gerecycled (optie 1). De refurbished of nieuwe bladen worden weer gemonteerd op de bestaande mast. Deze aanpak zorgt ervoor dat een turbine uiteindelijk langer kan blijven staan en biedt potentieel voor de toekomst.

Bron: visualisatie ‘Recyclen’ uit het onderzoek ‘Ruimte voor circulaire windturbines’ van Generation.Energy, Provincie Zuid-Holland en Provincie Noord-Holland. Hierin staat ook meer uitleg over circulair verwerken van windturbines. Zie link in bronvermelding onderaan.

De rol van AYOP

De komende jaren zal decommissioning van windparken een steeds grotere rol gaan spelen en zullen er nieuwe supply chains ontstaan. De supply chains kun je niet onderhouden met alleen offshore windparken – we richten ons ook op onshore en nearshore. AYOP gelooft dat de regio alles in huis heeft om hierin te voorzien. We zijn dan ook druk bezig met de lobby op dit gebied en zitten regelmatig met stakeholders aan tafel. Met het initiatief Decommission Blue verdiepen AYOP-leden uit diverse onderdelen van de keten zich gezamenlijk in het decommissioning-vraagstuk. Ook neemt Richard Engelkes namens AYOP deel aan de CIRCO-Track Circulaire kansen voor Offshore Windparken. We houden onze leden op de hoogte van de vorderingen en kijken met veel vertrouwen naar de toekomst.